Hashimoto to choroba, która występuje gdy układ odpornościowy atakuje i niszczy komórki tarczycy. To przewlekłe, autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. W Polsce choruje na nią blisko 10% populacji, z czego częściej dotyka kobiety. W tym wpisie przedstawię Ci co to choroba Hashimoto, jakie są jej objawy, przyczyny, jakie badania należy wykonać, jak wygląda leczenie oraz dieta.
Co to jest Hashimoto?
Tarczyca to jeden z gruczołów, który ma największy wpływ na stan całego organizmu. Wahania stężenia hormonów tarczycowych odbijają się na wszystkich procesach metabolicznych.
Tarczyca wydziela substancje, które powodują wzrost aktywności układu sympatycznego, czyli tego, który odpowiada za przyspieszenie procesów metabolicznych i wzrost aktywności większości organów.
Osoby z chorobami tarczycy są narażone na większe ryzyko wystąpienia takich schorzeń jak: niepłodność, choroby autoimmunologiczne, celiakia, choroby układu krążenia, osteoporoza, depresja, anemia, otyłość i cukrzyca.
W Hashimoto przez atakowanie swojej własnej tarczycy dochodzi do powstania stanu zapalnego, a w konsekwencji do upośledzenia wydzielania hormonów.
Twój własny układ odpornościowy rozpoznaje Twoją własną tarczycę jako „intruza” i wytwarza przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO), czyli enzymowi, który bierze udział w produkcji tyroksyny (T4).
Hashimoto najcześciej ma charakter przewlekły, jednak można wprowadzić je w remisję, dzięki zmianom wprowadzonym w swój styl życia.
Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyna niedoczynności tarczycy i występuje u ok. 8% kobiet i 1% mężczyzn. W Polsce choroba Hashimoto jest coraz częściej diagnozowana, a jej występowanie szacuje się na około 3-4% populacji, co oznacza, że choruje na nią ponad milion osób. W skali globalnej liczby te są jeszcze wyższe – choruje około 200 milionów ludzi na całym świecie.
Występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn i może wystąpić w każdym wieku. Choroba ta może być dziedziczna i często występuje u osób z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak toczeń czy cukrzyca typu 1.
Objawy Hashimoto
Objawy Hashimoto mogą rozwijać się powoli, przez wiele lat. Są podobne jak przy niedoczynności tarczycy i wynikają głównie ze spowolnienia metabolizmu organizmu.
Objawy choroby Hashimoto:
- przyrost masy ciała,
- chroniczne zmęczenie,
- uczucie zimna i szybkie marznięcie,
- zimne stopy i dłonie (głownie po południu i wieczorem),
- suchość skóry,
- suche i wypadające włosy,
- łamliwe paznokcie,
- zaburzenia miesiączkowania, obfite miesiączki,
- niepłodność,
- obniżone libido,
- osłabienie, ogólne zmęczenie i szybkie męczenie się podczas wysiłku,
- bole mięśniowe i stawowe,
- nadmierna senność, spowolnienie,
- problemy z koncentracją i pamięcią,
- zaparcia,
- depresja i stany lękowe,
- problemy ze snem,
- pogrubienie rysów twarzy, obrzęk powiek i dłoni,
- ochrypły glos,
- często niskie ciśnienie krwi,
- zatrzymanie płynów (retencja wody).
Jeśli tylko zaobserwujesz u siebie objawy Hashimoto warto udać się do endokrynologa, dietetyka i na badania krwi.
Przyczyny Hashimoto
Przyczyny Hashimoto nie są w pełni zrozumiane, jednak badania wskazują na kilka kluczowych czynników:
1. Nieprawidłowa reakcja układu autoimmunologicznego
Który atakuje własne komórki organizmu. W przypadku Hashimoto, układ odpornościowy błędnie rozpoznaje tarczycę jako *ciało obce* i zaczyna ją niszczyć, co prowadzi do powstania zapalenia tarczycy, pierwszego objawu choroby.
Innymi przyczynami choroby Hashimoto mogą być czynniki genetyczne.
2. Genetyka
Występowanie Hashimoto w rodzinie zwiększa ryzyko zachorowania. Istnieją badania, które sugerują, że osoby z grup krwi 0 i A są bardziej narażone na chorobę Hashimoto.
3. Czynniki środowiskowe
- infekcje wirusowe,
- nadmierne spożycie jodu,
- niedobory witamin i minerałów, takich jak jod, selen i witamina D, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania tarczycy,
- przewlekły stres,
- ogólny stan zapalny w organizmie,
- nadmierna masa ciała,
- niewłaściwa dieta,
- zanieczyszczenia środowiska: pestycydy, metale ciężkie i zanieczyszczone powietrze,
- choroby autoimmunologiczne,
- leczenie nadczynności tarczycy jodem promieniotwórczym.
4. Płeć i wiek
Kobiety są bardziej narażone na Hashimoto niż mężczyźni, szczególnie w wieku 30-50 lat. Choroba Hashimoto częściej występuje u kobiet w ciąży, po ciąży oraz po menopauzie.
Badania w Hashimoto
Na wstępie tego akapitu chciałabym zaznaczyć, że jedyna osoba jaka zdiagnozuje Hashimoto to lekarz. Nie trener personalny, fizjoterapeuta, dietetyk, ciocia lub koleżanka z pracy (no chyba ze ktoś z nich jest lekarzem 😉). Rozpoznanie choroby Hashimoto możliwe jest na podstawie objawów klinicznych i podstawowych badań laboratoryjnych.
Stawiając diagnozę, lekarz weźmie pod uwagę:
- obserwacje płynące z badania pacjenta
- charakterystyczne objawy (wymienione wyżej)
- wyniki badań laboratoryjnych 👇🏻
Aby zdiagnozować Hashimoto zlecamy następujące badania:
- stężenie TSH
- FT3, FT4
- przeciwciała anty-TPO i anty-TPG
- USG tarczycy (Hashimoto – charakterystyczny obraz: niejednorodna i obniżona echogeniczność tarczycy)
Podwyższone TSH (normy laboratoryjne dla TSH: 0,27 – 4,2 μIU/ml; optymalne stężenie TSH u kobiet przed 45-50 rokiem życia nie powinno być wyższe niż 2 μIU/ml) oraz obniżone stężenie hormonów wskazują na niedoczynność tarczycy.
Aby ocenić, czy występuje dodatkowo choroba Hashimoto, należy oznaczyć stężenie przeciwciał przeciwtarczycowych: anty-TPO oraz anty-TPG (ich norma wynosi poniżej 100). Dobry wynik TSH i hormonów, ale zły przeciwciał świadczy to o chorobie autoimmunologicznej.
Badania na większych populacjach pokazują, że większość zdrowych osób ma w wynikach takie właśnie stężenie TSH do 3 μIU/ml.
Natomiast to nie oznacza, że każde stężenie powyżej 3 mlU/l jest nieprawidłowością lub chorobą. W tym obszarze ogromne znaczenie mają wywiad lekarski i objawy.
Wynik TSH powinien być interpretowany w odniesieniu do pozostałych wyników badań oraz objawów dlatego skonsultuj się z lekarzem (szczególnie jeśli wyższy wynik badania połączony jest z występującymi objawami).
Leczenie Hashimoto
Leczenie Hashimoto koncentruje się głównie na uzupełnianiu brakujących hormonów tarczycy (leki) oraz zarządzaniu objawami (dieta i styl życia). Dzięki odpowiedniemu podejściu farmakologicznemu i zmianom stylu życia można znacząco poprawić swoje samopoczucie i funkcjonowanie na co dzień.
Terapia hormonalna
Podstawowe leczenie Hashimoto to leczenie substytucyjne, czyli podawanie hormonów tarczycy. Najczęściej stosowanym lekiem jest lewotyroksyna, syntetyczna forma hormonu tarczycy T4. Dawki leków ustala się indywidualnie, biorąc pod uwagę zmiany masy ciała i wyniki badań krwi.
- leki hormonalne – lewotyroksyna pomaga w uzupełnieniu braków hormonów tarczycy, których organizm nie jest w stanie samodzielnie wytwarzać
- regularne monitorowanie – pacjenci powinni regularnie przeprowadzać badania krwi w celu dostosowania dawki leku i monitorowania poziomu hormonów tarczycy
Dieta i styl życia
Odpowiednie żywienie i zdrowy styl życia są kluczowe w leczeniu Hashimoto. Wprowadzenie zmian w diecie i codziennej rutynie może pomóc w łagodzeniu objawów i poprawie ogólnego samopoczucia.
- dieta – warto unikać żywności, która może pogorszyć stan tarczycy, takich jak produkty wysokoprzetworzone, bogate w cukry proste czy tłuszcze trans. Więcej o diecie przeczytasz w dalszej części tego artykułu
- aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia pomagają w utrzymaniu zdrowia ogólnego i wspierają prawidłowe funkcjonowanie tarczycy
- redukcja stresu – stres może pogorszyć objawy Hashimoto, dlatego ważne jest stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, joga czy masaże
Regularne badania i monitorowanie
Leki stosowane w leczeniu Hashimoto nie przynoszą natychmiastowej poprawy samopoczucia. Stabilizacja poziomu hormonów tarczycy może potrwać kilka tygodni. Dlatego ważne jest, aby regularnie wykonywać badania krwi, żeby określić skuteczność leczenia i w razie potrzeby dostosować dawkę leków.
Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne w przypadku Hashimoto jest stosunkowo rzadkie i zazwyczaj zarezerwowane dla pacjentów z poważnymi powikłaniami lub tych, u których inne metody leczenia nie przyniosły poprawy. Tiroidektomia, czyli usunięcie całej tarczycy lub jej części, może być konieczna w przypadku guzów lub znacznego przerostu tarczycy.
- tiroidektomia – po operacji pacjenci zazwyczaj wymagają dalszej terapii hormonalnej, ponieważ tarczyca nie jest już w stanie wytwarzać hormonów
- ryzyko powikłań – leczenie chirurgiczne wiąże się z ryzykiem powikłań i jest stosowane jako ostateczność
Leczenie Hashimoto wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego zarówno terapię hormonalną jak i zmiany stylu życia. Regularne monitorowanie stanu zdrowia oraz dbanie o odpowiednią dietę i unikanie stresu są kluczowe dla osiągnięcia dobrego samopoczucia i zarządzania chorobą. Pamiętaj, że każdy przypadek jest indywidualny, dlatego ważne jest, aby współpracować z lekarzem i dostosować leczenie do swoich potrzeb.
Dieta w Hashimoto
Dieta odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu Hashimoto. Odpowiednie odżywianie może pomóc w łagodzeniu objawów i wspieraniu zdrowia tarczycy.
Warto zadbać przede wszystkim o potencjał przeciwzapalny diety – duża ilość witamin, minerałów, ale także odpowiednio zbilansowane posiłki, bogate w białka i dobre tłuszcze to klucz do zdrowia.
Białko
W chorobie Hashimoto warto zadbać o ok. 20-25% energii z białka. Średnio 1,2-1,7g na każdy kg masy ciała.
Wyższy udział białka może korzystanie wpływać na samopoczucie, ale także na wypadanie włosów. Białko jest też niezbędne do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, wspierania jej i produkcji hormonów.
Warto pozyskiwać ten składnik z produktów zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych.
zwierzęce źródła białka | roślinne źródła białka |
mięso (kurczak, indyk, wołowina, wieprzowina, królik, cielęcina) nabiał półtłusty lub pełnotłusty (jogurty, kefiry, maślanki, mleko, serek wiejski) ryby (łosoś, makrela, dorsz, pstrąg, śledzie) jaja kurze | nasiona roślin strączkowych (fasola, ciecierzyca, soczewica, soja, groszek) tofu jogurty sojowe napój sojowy |
Tłuszcz
Głównie powinny pochodzić od roślin, bo to stamtąd dostarczymy sobie jak najwięcej kwasów tłuszczowych nienasyconych omega-3 o silnym potencjale przeciwzapalnym.
Tłuszcze powinny stanowić ok. 30-35% energii z diety, ale można przyjąć ich większą ilość stosując diety LOW CARB czy po prostu ograniczające węglowodany.
Po jakie tłuszcze sięgać?
- oliwa z oliwek
- olej lniany
- olej kokosowy
- olej z awokado
- olej rzepakowy (dobrej jakości)
- olej lniany (na zimno)
- pestki i nasiona: siemię lniane, nasiona konopii, pestki dyni, nasiona chia
- orzechy: włoskie, laskowe, brazylijskie (świetne źródło selenu), pekany, makadamia, kokos
Nie zapominajmy jednak, że tłuszcze w diecie dostarczamy również z produktami odzwierzęcymi – jaja, mięso, nabiał czy tłuste ryby morskie również będą pokrywały (w mniejszym lub większym stopniu) zapotrzebowanie na tłuszcz.
Węglowodany
W chorobie Hashimoto węglowodany powinny stanowić 40-55% wartości energetycznej diety. Przede wszystkim – węglowodany złożone, pochodzące z pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw, roślin strączkowych, orzechów i nasion.
Należy uważać na błonnik – jego nadmiar może utrudniać wchłanianie leków.
Postaw na pełnoziarniste produkty węglowodanowe o niskim IG:
- mąka orkiszowa, mąka żytnia, mąka owsiana
- pieczywo żytnie na zakwasie (najlepsze przy Hashimoto)
- kasze
- komosa ryżowa
- płatki owsiane
- ciemny ryż (brązowy, czarny, czerwony) lub paraboliczny
- makaron pełnoziarnisty lu ze strączków
- ziemniaki i bataty
- warzywa i owoce
Unikaj tych produktów:
- cukier (nawet ten w przyprawach, sosach, ketchupach, napojach, płatkach śniadaniowych)
- słodycze
- fast-food’y
- gotowe dania
- produkty mięsopodobne
- produkty smażone w głębokim oleju
- mąka pszenna i ogólnie pszenica
Warzywa i owoce
Te produkty jedz do woli – to bogactwo antyoksydantów, które będą zmniejszały stan zapalny w Twoim organizmie i wspierały pracę tarczycy.
Każdego dnia zjadaj 4-5 porcji zielonych warzyw. Do kanapek zawsze dodowaj ulubioną sałatę, pomidora czy ogórka kiszonego. Sięgaj po ciemne owoce jagodowe (borówki, jeżyny, maliny, truskawki) – są bogate w przeciwzapalne polifenole i flawonoidy.
Możesz ograniczać spożycie takich owoców jak: mango, banan, gruszka czy winogrono – ze wzg∑pędu na dość dużą zawartość fruktozy, która nasila stany zapalne.
Możesz też sięgać po warzywa takie jak kapusta, brokuły, kalafior czy wspominaną już wcześniej soję – zadbaj o to, aby nie przekroczyć 500g dziennie w ich ilości, Spokojnie – nie jest to aż takie łatwe 😅
Produkty o potencjale przeciwzapalnym – uwzględnij w swojej diecie Hashimoto:
- imbir mielony
- kurkuma
- korzeń imbiru
- czosnek
- makrela
- olej lniany
- łosoś
- acerola
- olej rzepakowy
- oliwa z oliwek
- natka pietruszki
- siemię lniane
- tymianek suszony
- szczypiorek
- bazylia
Podsumowanie
Hashimoto to przewlekła choroba autoimmunologiczna tarczycy, która wymaga kompleksowego podejścia do leczenia. Obejmuje to zarówno farmakoterapię, jak i zmiany stylu życia i diety. Jeśli podejrzewasz u siebie Hashimoto, skonsultuj się z lekarzem, aby przeprowadzić odpowiednie badania i rozpocząć właściwe leczenie.
Szukasz pomocy specjalisty, który zajmie się Twoją dietą i pomoże Ci podejść holistycznie do tematu Hashimoto?
Sprawdź ofertę indywidualnej współpracy dietetycznej.
Razem zadbamy o Twój styl życia i poprawę samopoczucia.
Zobacz w formie VIDEO
Na moim kanale dostępny jest film o diecie i stylu życia z Hashimoto. Obejrzysz go klikając tutaj.